สำนวนสุภาษิตไทย

ความหมายของสำนวนสุภาษิตไทย

  สุภาษิต หมายถึง คำพูดที่พูดออกมา ไม่ว่าจะเป็นทำนอง สำนวนโวหาร หรือคำพังเพย แต่มีเนื้อความหรือความหมายที่ดี เป็นคำตักเตือนสั่งสอนและสะกิดใจให้ระลึกถึงอยู่เสมอ คนไทยเรามักหยิบยกคำสุภาษิตมาเป็นตัวอย่างในการอบรมสั่งสอนลูกหลานหรือผู้ที่มีอายุน้อยกว่า หรือบางครั้งใช้แสดงเปรียบเทียบประกอบการสนทนา

 สุภาษิตไทย แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ

1. คำสุภาษิตประเภทที่พูด อ่านหรือเข้าใจเนื้อความได้ทันที โดยไม่ต้องแปลความหมาย

2. คำสุภาษิตประเภทที่พูด อ่านหรือฟังแล้วยังไม่เข้าใจเนื้อความนั้นในทันที ต้องนึกตรึกตรอง ต้องแปลความตีความหมายเสียก่อนจึงจะทราบเนื้อแท้ของความเหล่านั้น

 สำนวน หมายถึง โวหาร ทำนองพูด ถ้อยคำที่เรียบเรียง ถ้อยคำที่ไม่ถูกไวยากรณ์แต่รับใข้เป็นภาษาที่ถูกต้อง การแสดงถ้อยคำออกมาเป็นข้อความพิเศษเฉพาะภาษาหนึ่งๆ

สำนวนไทย มีความหมายโดยนัย เป็นลักษณะความหมายเชิงอุปมาเปรียบเทียบ ไม่แปลความหมายตามตัวอักษร จึงฟังแล้วมักจะไม่ได้ความหมายของตัวมันเอง ต้องนำไปประกอบกับบุคคล กับเรื่อง หรือเหตุการณ์จึงจะได้ความหมายเป็นคติเตือนใจ เช่นเดียวกับคำที่เป็นสุภาษิต

ความแตกต่างของสุภาษิตและสำนวน

 สุภาษิตจะไม่มีการเสียดสีหรือติชมอย่างคำพังเพย เป็นถ้อยคำที่แสดงหลักความเป็นจริง เป็นที่ยอมรับกันโดย ทั่วๆไป สุภาษิตนี้ยังมีความหมายรวมไปถึง สัจธรรม คำสั่งสอนที่เป็นความจริงอันเที่ยงแท้ทางศาสนาด้วย เช่น ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน เป็นต้น

ตัวอย่างเช่น

   ไก่งามเพราะขน คนงามเพราะแต่ง

ความหมาย คนที่สวยงามเกิดขึ้นได้จากการแต่ง คนจะงามได้ก็ต้องแต่งตัวให้ดูดี

 กินบนเรือน ขี้รดบนหลังคา

ความหมาย คนที่เนรคุณคนเปรียบได้กับคนที่อาศัยพักพิงบ้านเขาอยู่แล้ว คิดทำมิดีมิชอบให้เกิดขึ้นภายในบ้านนั้น ทำให้เจ้าของบ้านที่อาศัยต้องเดือดร้อน

 
ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่

ความหมาย ต่างฝ่ายต่างรู้ความลับของกันกัน

   กลิ้งครกขึ้นภูเขา 

ความหมาย เรื่องที่กำลังจะทำหรือจะทำให้สำเร็จบรรลุผลนั้น ยากรำบาก แสนเข็ณ มิใช่ของที่ทำได้ง่าย

                           

  ขี่ช้างจับตั๊กแตน 

ความหมาย ลงทุนเสียมากมายเพื่อทำงานเล็กๆเท่านั้น เป็นทำนองว่าผลประโยชน์ที่ดีไม่คุ้มกับที่ลงทุน

 ขว้างงูไม่พ้นคอ

ความหมาย มีภาระหรือมีเรื่องเดือดร้อน ทั้งของตนเองและที่เกี่ยวข้องอยู่ แต่ไม่สามารถที่จะแก้ไขให้รอดพ้นไปได้

เขียนด้วยมือลบด้วยเท้า 

     ความหมาย คนที่แต่แรกทำความดีจนเป็นที่เชื่อถืออยู่แล้ว

คบคนพาลพาลพาไปหาผิด คบบัณฑิตบัณฑิตพาไปพาผล

ความหมาย คบคนชั่ว คนชั่วก็ชักพาเราให้พลอยไปชั่วด้วย ถ้าคบคนดีมีความรู้ ก็ทำให้เราได้รับผลดีหรือได้รับความรู้ดีตามไปด้วย

  คางคกขึ้นวอ 

ความหมาย เปรียบเทียบกับคนที่มีฐานะต่ำต้อย พอได้ดีแล้วก็มักแสดงกริยาอวดดีลืมตัว

   งมเข็มในมหาสมุทร 

ความหมาย ค้นหาสิ่งที่ยากจะค้นหาได้ ทำกิจที่สำเร็จได้ยาก

   เงาตามตัว 

ความหมาย ผลของการกระทำที่เกิดตามติดมาทันที หรือผู้ที่ไปไหนไปด้วยกันแทบไม่คลาดกันเลย

ขวานผ่าซาก 

ความหมาย พูดตรงไปตรงมา

สอนจระเข้ว่ายน้ำ

ความหมาย การชี้ทางหรือสอนให้คนที่เป็นอยู่แล้วให้เก่งหรือชำนาญขึ้นไปอีก แต่มักมุ่งหมายโดยเฉพาะถึงการสอน หรือแนะนำคนชั่วประพฤติไม่ดีส่วนมาก

น้ำมาปลากินมด  น้ำลดมดกินปลา

 ความหมาย โอกาสของใครหรือจังหวะดีของใคร  ฝ่ายนั้นก็ย่อมชนะ

น้ำพึ่งเรือ  เสือพึ่งป่า  

ความหมาย  คนเราต้องต่างพึ่งพากันและกันตลอดมา.

ปั้นน้ำเป็นตัว 

 ความหมาย คนที่พูดอะไรไม่เป็นเรื่องจริงหรือไม่มีมูล  

รักวัวให้ผูกรักลูกให้ตี

ความหมาย ให้อบรมสั่งสอนลูกและทำโทษลูกเมื่อผิด.

เห็นช้างขี้ขี้ตามช้าง 

ความหมาย การแสดงความทะเยอทะยานใฝ่สูงเกินศักดิ์  อยากจะทำตัวตามอย่างผู้สูงศักดิ์กับเขาบ้าง.

สีซอให้ควายฟัง 

ความหมาย คนโง่เง่าหรือปัญญาทึบ ซึ่งแม้เราจะพร่ำสอนพร่ำบอกอย่างไรก็ไม่ได้เรื่อง

มือไม่พายเอาเท้าราน้ำ 

ความหมาย คนที่ไม่ช่วยเขาทำงานแล้ว  ยังไปทำตัวให้เป็นที่กีดขวางเกะกะแก่งานของเขาอีกด้วย

ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ

ความหมาย การกระทำอะไรสักอย่างที่ไม่เหมาะสมหรือได้สมดุลกัน  หรือใช้จ่ายทรัพย์ลงทุนไปในทางที่ไม่เกิดประโยชน์อะไรเลย 

ฆ่าช้างเอางา 

ความหมาย ลงทุนลงแรงเพื่อทำลายของหรือสิ่งสำคัญใหญ่ ๆ โต ๆ เพียงเพื่อต้องการจะได้ของสำคัญชิ้นเล็ก ๆ เท่านั้น ไม่สมกับค่าของ ๆ ที่ถูกทำลายลงไป,

จับปลาสองมือ 

ความหมาย คนที่มุ่งหวังอยากจะได้ทีเดียวพร้อม ๆ กันสองอย่าง  โดยไม่คำนึงว่าตนเองมีความสามารถที่จะทำได้หรือไม่

เกมทายภาพสุภาษิตไทย

เพลงสุภาษิตไทย